หลายคนคงจะเคยมีประสบการณ์เลือดกำเดาไหลกันมาบ้างแล้ว ซึ่งอาการเลือดกำเดาไหลเป็นภาวะที่พบได้บ่อย จึงอาจมองว่าเลือดกำเดาไหลนั้นเป็นเพียงแค่อาการทั่วไป ที่เกิดจากเส้นเลือดฝอยในจมูกแตก แท้จริงแล้วอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคร้ายแรงบางอย่างก็เป็นได้ บทความนี้จะพาทุกท่านไปรู้จักกับภาวะเลือดกำเดาไหลให้มากขึ้น พร้อมวิธีปฐมพยาบาลที่ถูกต้อง

เลือดกำเดาไหล เป็นภาวะเลือดออกทางโพรงจมูกสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วนด้วยกัน คือ เลือดออกทางจมูกด้านหน้า และเลือดออกทางจมูกด้านหลังโพรงจมูก ซึ่งจะมีอาการรุนแรงมากกว่าเนื่องจากเป็นบริเวณที่มีเส้นเลือดใหญ่ทำให้มี เลือดกำเดา ออกปริมาณมากและอาจทำให้อาเจียนเป็นเลือดได้

สาเหตุ

• การเกิดแผลในโพรงจมูกจากการแคะ แกะ เกา ขยี้จมูก การเอาทิชชูเข้าไปเช็ดข้างใน หรือสั่งน้ำมูกแรงๆ 
• จมูกได้รับอุบัติเหตุ หรือการกระแทกอย่างรุนแรง หรือมีสิ่งแปลกปลอมเข้าไปในจมูก
• โรคความดันโลหิตสูง (Hypertension) ที่ควบคุมไม่ดี หรือภาวะหลอดเลือดแข็งตัว (Atherosclerosis) ส่งผลให้เส้นเลือดใหญ่ในโพรงจมูกด้านหลังเปราะแตก กรณีนี้มักมีเลือดออกปริมาณมาก และในบางรายอาจต้องผ่าตัดฉุกเฉิน โดยการส่องกล้องจี้ไฟฟ้าเพื่อหยุดหลอดเลือดที่แตกโดยตรง (Endoscopic Sphenopalatine Artery Ligation)
• อากาศเย็นและแห้ง ทำให้เยื่อบุจมูกแห้งและบวม ส่งผลให้มีเยื่อบุโพรงจมูกอักเสบและเลือดออกได้ 
• สภาพอากาศร้อนส่งผลให้เส้นเลือดบริเวณเยื่อบุจมูกขยายตัวและเปราะแตกได้
• โรคจมูกและไซนัสอักเสบทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง สามารถทำให้เยื่อบุบวม ขยายและมีเลือดออกได้ 
• การมีเนื้องอก มะเร็งโพรงจมูกและไซนัส หรือมะเร็งหลังโพรงจมูก อาจทำให้เลือดกำเดาไหลออกหน้าจมูก หรือลงคอได้ หลายคนมีอาการร่วมกับคัดจมูกข้างเดียว หูอื้อ ปวดศีรษะ ก้อนบริเวณลำคอ ต่อมน้ำเหลืองที่คอโต  หรือใบหน้าบวมผิดรูปร่วมด้วย 
• ผู้ป่วยมีโรคที่ส่งผลให้การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ หรือรับประทานยาต้านเกล็ดเลือด , ยาละลายลิ่มเลือด
• การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน เช่น การตั้งครรภ์ มักส่งผลให้เส้นเลือดขยายตัว เปราะแตกง่าย และมีการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
• การใช้ยาพ่นจมูก หยอดจมูก หรือล้างจมูกไม่ถูกวิธี 
• โรคหรือภาวะที่มีเส้นเลือดผิดปกติ เช่น Ateriovenous Malforation และ Hereditary Hemorrhagic Telangiectasia

วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อเลือดกำเดาไหล  

เลือดกำเดาไหลมักมีอาการเลือดออกที่ไม่รุนแรง ส่วนใหญ่เลือดมักหยุดได้เองภายใน 5-10 นาที อย่างไรก็ตาม เลือดกำเดาไหลยังเป็นอาการที่จำเป็นต้องได้รับการรักษา หรือปฐมพยาบาลอย่างทันท่วงที ซึ่งสามารถทำได้ดังนี้

• ให้หยุดพักกิจกรรมที่กำลังทำอยู่ 
• นั่ง หรือนอนในท่าศีรษะสูง โน้มศีรษะมาด้านหน้าเล็กน้อยและหายใจทางปาก เพื่อป้องกันการสำลัก หรือเลือดไหลย้อนกลับ
• จากนั้นให้บีบบริเวณปีกจมูกทั้ง 2 ข้างให้แน่น ค้างไว้ประมาณ 10 นาที 
• อยู่ในที่เย็นและอากาศถ่ายเทได้สะดวก 
• ใช้ผ้าเย็น หรือผ้าห่อน้ำแข็งประคบบริเวณจมูกและแก้ม เพื่อช่วยให้เลือดหยุดเร็วขึ้น 
• หากเลือดไม่หยุดไหลให้ไปโรงพยาบาลทันที 

เลือดกำเดาไหล แบบไหนต้องพบแพทย์

เลือดกำเดาไหลส่วนใหญ่จะไม่เป็นอันตรายร้ายแรง หากมีเลือดกำเดาไหลออกมามากกว่าปกติ อาจจะเป็นสัญญาณเตือนของโรคร้ายแรงที่ซับซ้อน ส่งผลให้ต้องมีการเข้าปรึกษากับทางแพทย์เพื่อวินิจฉัยอาการอย่างละเอียด ซึ่งสามารถสังเกตอาการได้ ดังนี้

• เลือดกำเดาไหลไม่หยุดเกินกว่า 5-10 นาที
• เลือดไหลออกมาเป็นลิ่มเลือด หรือออกมาปริมาณมาก
• ตัวซีด ปากซีด มีอาการหน้ามืด เวียนหัว คล้ายจะเป็นลม
• สำลักหรืออาเจียนออกมาเป็นเลือด
• ชีพจรเต้นเร็ว หายใจลำบาก

เลือดกำเดาไหลบ่อยๆ เลือดกำเดาไหลแค่ข้างเดียวซ้ำๆ หรืออาจมีอาการคัดจมูกข้างเดียว หูอื้อ การได้ยินลดลง ก้อนหรือต่อมน้ำเหลืองที่คอโต ใบหน้าผิดรูป ซึ่งอาจเป็นสัญญาณบ่งบอกของเนื้องอกในโพรงจมูก ไซนัส หรือเยื่อบุหลังโพรงจมูกได้