ภาวะเครียดง่ายจากลำไส้ไม่ดี..ความเชื่อมโยงที่คาดไม่ถึงระหว่างสุขภาพกายและสุขภาพใจ

ในยุคปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความเร่งรีบและความกดดัน ผู้คนจำนวนไม่น้อยเผชิญกับภาวะเครียดในชีวิตประจำวัน จนกลายเป็นเรื่องปกติ อย่างไรก็ตาม การที่เรามีอาการเครียดง่ายเป็นพิเศษหรือมีอาการเครียดสะสม อาจไม่ได้เป็นแค่เรื่องของสุขภาพจิตเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีความเชื่อมโยงที่สำคัญกับสุขภาพกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับระบบทางเดินอาหารหรือที่คนทั่วไปเรียกว่า “ลำไส้”

แกนลำไส้-สมอง (Gut-Brain Axis) คืออะไร

หลายคนอาจไม่เคยทราบว่าลำไส้และสมองไม่ได้ทำงานแยกจากกัน แต่สื่อสารกันอย่างใกล้ชิดผ่านระบบที่ซับซ้อนที่เรียกว่า “แกนลำไส้-สมอง (Gut-Brain Axis)” ซึ่งเปรียบเสมือนทางด่วนสองทิศทางที่ส่งสัญญาณไปมาระหว่างกัน การสื่อสารนี้เกิดขึ้นผ่านหลายช่องทาง ได้แก่

• เส้นประสาทเวกัส (Vagus Nerve): เป็นเส้นประสาทที่ยาวที่สุดในร่างกาย ทำหน้าที่เชื่อมต่อสมองกับอวัยวะสำคัญหลายส่วน รวมถึงลำไส้ด้วย
• ระบบภูมิคุ้มกัน (Immune System): การอักเสบในลำไส้สามารถกระตุ้นให้เกิดการอักเสบในสมองได้ ซึ่งส่งผลต่ออารมณ์และพฤติกรรม
• ฮอร์โมน (Hormones): ลำไส้สามารถผลิตฮอร์โมนและสารสื่อประสาทหลายชนิดที่ส่งผลต่อสมองโดยตรง เช่น เซโรโทนิน (Serotonin) ซึ่งเป็นฮอร์โมนแห่งความสุข
• จุลินทรีย์ในลำไส้กับอารมณ์ที่แปรปรวน
• ลำไส้ของคนเราเป็นที่อยู่ของจุลินทรีย์หลายล้านล้านตัวที่เรียกรวมกันว่า “ไมโครไบโอม (Microbiome)” หรือที่รู้จักกันในชื่อ “จุลินทรีย์ดี” และ “จุลินทรีย์ไม่ดี”

เมื่อความสมดุลของไมโครไบโอมในลำไส้เสียไป เช่น มีปริมาณจุลินทรีย์ไม่ดีมากกว่าจุลินทรีย์ดี อาจส่งผลกระทบต่อแกนลำไส้-สมองได้หลายประการ ดังนี้

• การผลิตสารสื่อประสาทผิดปกติ   จุลินทรีย์ในลำไส้มีบทบาทสำคัญในการผลิตสารสื่อประสาท เช่น เซโรโทนิน ซึ่งประมาณ 95% ของเซโรโทนินในร่างกายผลิตขึ้นในลำไส้ เมื่อลำไส้ไม่แข็งแรง การผลิตเซโรโทนินก็ลดลง ทำให้มีโอกาสเกิดอารมณ์แปรปรวน ซึมเศร้า หรือเครียดได้ง่าย
• การเพิ่มขึ้นของการอักเสบ  ภาวะลำไส้รั่ว หรือ “Leaky Gut Syndrome” ซึ่งเกิดจากความเสียหายของผนังลำไส้ ทำให้สารพิษและจุลินทรีย์สามารถซึมผ่านเข้าสู่กระแสเลือดได้ ส่งผลให้เกิดการอักเสบทั่วร่างกาย รวมถึงการอักเสบในสมอง ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของอาการเครียดและภาวะซึมเศร้า
• การกระตุ้นฮอร์โมนความเครียด  การเสียสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้อาจไปกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนความเครียดอย่าง คอร์ติซอล (Cortisol) ซึ่งเมื่อมีระดับสูงเป็นเวลานานจะส่งผลเสียต่อร่างกายและจิตใจอย่างรุนแรง

สัญญาณเตือนที่บ่งบอกว่าลำไส้ของคุณอาจไม่ดี

หากคุณมีอาการเหล่านี้บ่อยครั้ง อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกว่าลำไส้ของคุณกำลังมีปัญหา และอาจเป็นสาเหตุของภาวะเครียดง่ายของคุณ

• อาการทางเดินอาหาร  ท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องผูก หรือท้องเสียเป็นประจำ
• ความอยากอาหาร  อยากกินอาหารที่มีน้ำตาลสูงหรือแป้งขัดขาว
• อาการทางอารมณ์  รู้สึกวิตกกังวล เครียดง่าย นอนไม่หลับ
• อาการทางร่างกายอื่นๆ อ่อนเพลียเรื้อรัง ภูมิแพ้ ผื่นผิวหนัง

เราจะดูแลลำไส้เพื่อลดความเครียดได้อย่างไร?

การฟื้นฟูสุขภาพลำไส้เป็นก้าวสำคัญในการจัดการกับความเครียดอย่างยั่งยืน โดยเราสามารถทำได้ดังนี้

• กินอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อลำไส้: เน้นอาหารที่มี พรีไบโอติก (Prebiotics) ซึ่งเป็นอาหารของจุลินทรีย์ดี เช่น กระเทียม หัวหอม กล้วยดิบ และอาหารที่มี โพรไบโอติก (Probiotics) ซึ่งเป็นจุลินทรีย์ดีโดยตรง เช่น โยเกิร์ต กิมจิ และคอมบูชา
• ลดอาหารที่ทำลายลำไส้: หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป น้ำตาล และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• จัดการความเครียด: แม้ว่าลำไส้จะมีผลต่อความเครียด แต่ความเครียดเองก็ส่งผลเสียต่อลำไส้เช่นกัน ดังนั้นการทำกิจกรรมที่ผ่อนคลาย เช่น การออกกำลังกาย โยคะ หรือการฝึกสมาธิ ก็เป็นสิ่งจำเป็น
• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ: การนอนหลับที่มีคุณภาพช่วยฟื้นฟูร่างกายและระบบทางเดินอาหาร

หากท่านหรือคนใกล้ชิดมีอาการทางเดินอาหารผิดปกติเรื้อรังร่วมกับภาวะเครียด วิตกกังวล หรืออารมณ์แปรปรวนง่าย อย่ามองข้ามสัญญาณเหล่านี้ เพราะนั่นอาจเป็นเสียงเตือนจากร่างกายว่า “ลำไส้” ของคุณกำลังต้องการการดูแลเป็นพิเศษ โรงพยาบาลศซานเปาโลหัวหิน จึงเชิญชวนทุกท่านเข้ารับการตรวจสุขภาพเชิงลึก เพื่อประเมินภาวะของลำไส้และหาแนวทางแก้ไขที่เหมาะสม ณ โรงพยาบาลซานเปาโลหัวหิน ซึ่งมีทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญพร้อมให้บริการ และให้คำแนะนำด้านการดูแลสุขภาพอย่างครบวงจร เพื่อให้คุณกลับมามีสุขภาพที่ดีทั้งกายและใจอีกครั้ง

การดูแลลำไส้ให้แข็งแรงคือการลงทุนที่คุ้มค่าที่สุดเพื่อชีวิตที่ปราศจากความเครียดและมีความสุขอย่างยั่งยืน

กรุณาติดต่อนัดหมาย

แผนกผู้ป่วยนอก

โทร.032-532576-80 ต่อ 102